Samen Beslissen met en voor de patiënt

Samen Beslissen; een veelbesproken onderwerp waar steeds meer aandacht voor komt, van in de praktijk tot in overheidsbeleid. Ook onderzoek naar Samen Beslissen verschijnt steeds meer. Hoewel Samen Beslissen een breed gedragen onderwerp is, blijkt dat de toepassing ervan in de praktijk nog genoeg ruimte laat voor verbetering. Tijdens het Chronisch ZorgNet congres 2024 bekeken we een aantal therapeut-patiëntinteracties uit de praktijk en reflecteerden we hierop met Wouter Van de Graaf, fysiotherapeut, en Ingrid Kroeze, ervaringsdeskundige.

Meer dan een stap in het behandelproces

Samen Beslissen is een proces dat therapeut en patiënt samen doorlopen. Het begint bij dat de patiënt hoort te begrijpen wat diens aandoening inhoudt en dat keuzes kunnen worden gemaakt over de behandeling. De therapeut ondersteunt hierin, benadrukt dat beslissingen in samenspraak worden genomen en bespreekt de verschillende behandelopties mét bijbehorende voor- en nadelen. Daarna is het van belang de voorkeuren, wensen, en zorgen van de patiënt boven tafel te krijgen. Vervolgens komen deze aspecten samen op het moment dat daadwerkelijk samen een beslissing wordt genomen. 

In of uit de actiemodus?

Als zorgverlener ben je misschien geneigd om patiënten – die met een hulpvraag bij je komen – snel te willen helpen. Maar soms kan het helpen om een stapje terug te doen, aldus Wouter wanneer wordt gevraagd wat hij doet bij een ongemotiveerde patiënt: “Het is belangrijk om te achterhalen waarom een patiënt ongemotiveerd lijkt. Het kan bijvoorbeeld zo zijn dat de patiënt niet goed begrijpt dat het behandelplan door de patiënt zelf moet worden uitgevoerd én volgehouden. Of, dat een patiënt geen uitspraken durft te doen, bijvoorbeeld omdat deze de gegeven informatie niet helemaal begrijpt. Juist op die momenten kan het helpen om uit je actiemodus te stappen en het gesprek aan te gaan met de patiënt.”

Geen geïnformeerde keuzes zonder informatie

Met Samen Beslissen is het doel een beslissing te bereiken waar zowel patiënt als therapeut achterstaan. Daarvoor is het belangrijk dat patiënten de informatie krijgen die ze nodig hebben om voorkeuren uit te kunnen spreken. Ingrid: “Het pijnpunt zit ‘m er vaak in dat patiënten niet weten dat er überhaupt iets te kiezen valt. Vaak is de uitkomst gelijk gericht op looptraining. Maar dat maakt het lastig voor de patiënt om een voorkeur uit te spreken; de patiënt weet immers niet dat er een keuze kan worden gemaakt maar ook niet waartussen dan allemaal gekozen kan en mag worden.”

De tijd vinden en de tijd nemen

Wouter benadrukt ook dat het maken van tijd voor het gesprek met de patiënt van belang is. Wouter: “Bij patiënten met perifeer arterieel vaatlijden is het van belang dat ze het behandelplan, wat vaak ook bestaat uit het aanpassen van je leefstijl, volhouden. Ook ná de behandeling. Daarom is het belangrijk aan het begin van het traject goed het gesprek aan te gaan met de patiënt: wat kunt u, wat wilt u, waar wilt u aan werken, en waarom. En zo zijn er nog veel meer aspecten die je kunt bespreken. Dit alles kan de patiënt helpen om gemaakte leefstijlaanpassingen ook op de lange termijn vol te houden.” Ingrid beaamt dit: “Er komt als patiënt zoveel op je af. Gevoelens van paniek zijn niet ongewoon, en dat kan het voor een patiënt lastiger maken om aan Samen Beslissen te doen. Als je als therapeut direct in de actiemodus schiet, kan het zijn dat de patiënt niet goed mee komt. De tijd nemen voor de patiënt kan hierin helpen. Check ook goed bij de patiënt of alle informatie goed is begrepen en of je op dezelfde lijn zit.”